Ooit was de in Grobbendonk wonende schrijver Hubert Lampo (82) een cultuurpaus, wiens uitstraling en invloed amper moesten onderdoen voor die van bijvoorbeeld een Hugo Claus. In de voorbije decennia sukkelde Lampo echter uit de gratie van het literaire establishment. De generatie van '68 spuwde hem uit; recensenten hekelden zijn gezwollen stijl of zwegen hem dood. Aan die verbanning lijkt nu stilaan een einde te komen.

Zopas verscheen bij Meulenhoff «Heimwee naar de Sterren», een nieuwe en fraai uitgegeven bundel waarin onder meer «De komst van Joachim Stiller» is opgenomen, Lampo's meesterwerk uit 1960 dat in een dozijn talen vertaald werd en inmiddels aan zijn 43ste druk toe is. In de bundel zijn voorts een aantal van zijn verhalen opgenomen plus een getuigenis dat nooit eerder in boekvorm verscheen. De uitgever wil hiermee een nieuwe generatie lezers laten kennismaken met alle genres die Hubert Lampo heeft beoefend, romans zowel als verhalen en essays.

Tegelijk met de voorstelling van de nieuwe bundel werd in Antwerpen het Hubert Lampo Genootschap boven de doopvont gehouden. Die vereniging wil zich toeleggen op de bestudering en verspreiding van het werk van de schrijver. «Een boek als «De komst van Joachim Stiller» blijft jongeren aanspreken», zegt de voorzitter van het Genootschap, de Nederlander Heiko ter Horst. «Ik denk dat dat veel heeft te maken met de thematiek die erin zit verweven, namelijk die van verwachting en hoop. De roman appelleert aan de emoties van de lezer, spreekt rechtstreeks zijn onderbewustzijn aan. Hij sluit daarmee prima aan bij de hernieuwde belangstelling voor spiritualiteit die we tegenwoordig zien».

mysterieuze figuur

«De komst van Joachim Stiller» begint als het gewone verhaal van de Antwerpse journalist Freek Groenevelt. Het boek neemt echter een verrassende wending wanneer deze Groenevelt van een zekere Joachim Stiller brieven ontvangt die blijkbaar zo'n 40 jaar geleden zijn verstuurd, maar niettemin anticiperen op dingen die nog moeten gebeuren. Naarmate het verhaal vordert, worden de gebeurtenissen almaar mysterieuzer. De raadselachtige Stiller treedt steeds meer als een soort magische helper en verlosser op de voorgrond.

Toen hij het boek schreef, zat Lampo zelf net als zijn hoofdpersonage in een diep dal. «Ik was afschuwelijk dronken die nacht», eindigt hoofdstuk acht, «en opeens ook verschrikkelijk eenzaam, of ik niet wist, hoe het nu verder met mijn leven zou moeten...». Wie vertrouwd is met deze gevoelens van wanhoop en vervreemding, vindt in dit bekendste boek van Lampo een vriend.

Tijdloos

Bijna een halve eeuw na zijn oorspronkelijke verschijning is «De komst van Joachim Stiller» nog altijd goed leesbaar, tenminste voor wie bereid is er af en toe een «doch» of «eensklaps» bij te nemen. Maar dat is bijzaak. Wie dit tijdloze boek leest en zich laat bedwelmen door Lampo's vertelkunst en zijn talent om sferen te vatten, begrijpt waarom deze schrijver destijds schitterde aan het Vlaamse literaire firmament. Samen met Johan Daisne zette hij de bakens uit voor de literaire stroming die magisch-realisme wordt genoemd. Blijkbaar is hij nu toe aan een revival.

Bij het ter perse gaan was de schrijver zelf helaas niet bereikbaar voor commentaar, vermits hij onverwacht werd opgenomen in het ziekenhuis. «Hij kreeg plots hoge koorts, heeft misschien iets gegeten dat niet helemaal koosjer was», zegt zijn levensgezellin Lucienne Vangenende (79) aan de telefoon. «Maar er is gelukkig niets ergs aan de hand. Hubert reageert goed op de antibiotica. Vanavond zat hij in het ziekenhuis alweer zijn krant te lezen».

«Heimwee naar de sterren»

van Hubert Lampo. Uitg. Meulenhoff Literair. 462 blz. Prijs: 25 euro.